Światowy Dzień Fizjoterapii 8 września – kto i kiedy powinien zasięgnąć porady fizjoterapeuty? Najczęstsze schorzenia leczone w gabinecie fizjoterapeutycznym

Każdego roku 8. września obchodzony jest Światowy Dzień Fizjoterapii. Święto to zostało ustanowione w 1996 roku z inicjatywy Światowej Konfederacji Fizjoterapii (World Confederation for Physical Therapy), która reprezentuje fizjoterapeutów na całym świecie. Jego celem jest promocja fizjoterapii, podkreślenie jej znaczenia, szerzenie wiedzy na temat sprawności ruchowej i profilaktyki. Co roku Światowy Dzień Fizjoterapii skupia się wokół innego problemu. W 2022 roku motywem przewodnim jest rola fizjoterapii i fizjoterapeutów w zapobieganiu i leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów.

Fizjoterapia – co to jest i czym zajmuje się ta dziedzina?

Fizjoterapia jest nauką medyczną o metodach leczenia środkami naturalnymi, które opierają się na energii fizycznej. Wykorzystuje m.in. ruch, a także różnego rodzaju bodźce (mechaniczne, termiczne, kinetyczne, elektryczne). Usługi są świadczone jednostkom lub całym populacjom w sytuacjach, gdy zagrożona jest sprawność na skutek urazów, chorób, czynników środowiskowych lub naturalnych procesów starzenia się organizmu.

Fizjoterapia może być świadczona wyłącznie przez fizjoterapeutów. W Polsce fizjoterapeuta jest samodzielnym zawodem medycznym. Prawo wykonywania zawodu można otrzymać po ukończeniu studiów wyższych, odbyciu praktyki zawodowej oraz zdaniu Państwowego Egzaminu Fizjoterapeutycznego (PEF). Każdy fizjoterapeuta jest zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Fizjoterapeutów. Jego prawa i obowiązki reguluje Ustawa z dnia 25 września 2015 roku o zawodzie fizjoterapeuty.

Celem fizjoterapii jest rozwijanie, poprawa lub przywrócenie sprawności fizycznej i ruchowej oraz złagodzenie dolegliwości ze strony układu ruchu. W jej zakres wchodzi:

1. Diagnostyka
   Fizjoterapeuta ma odpowiednią wiedzę w zakresie diagnostyki funkcjonalnej, która obejmuje ocenę zakresu ruchu, koordynacji ruchowej i mobilności.
2. Planowanie i prowadzenie terapii
   Po rozpoznaniu problemu zdrowotnego fizjoterapeuta może samodzielnie zaplanować i przeprowadzić terapię z wykorzystaniem różnych metod leczenia z zakresu fizjoterapii. Specjalista ma odpowiednią wiedzę teoretyczną i praktyczną oraz umiejętności wykonywania zabiegów fizykoterapeutycznych i kinezyterapeutycznych. Może także dobierać i zlecać różnego rodzaju wyroby medyczne dopasowane do potrzeb pacjentów. Działania te mają na celu zlikwidowanie lub złagodzenie skutków procesów chorobowych.
3. Edukacja i profilaktyka
   To bardzo ważny obszar działalności fizjoterapeutów. Edukacja i profilaktyka ma na celu zapobieganie problemom zdrowotnym, kształtowanie umiejętności właściwego zachowania prozdrowotnego, podtrzymanie sprawności osób w różnym wieku.

Fizjoterapeuta może świadczyć swoje usługi w różnych miejscach. Specjaliści zatrudniani są m.in. w szpitalu rehabilitacyjnym, na poszczególnych oddziałach szpitalnych, w przychodni rehabilitacyjnej, ambulatoryjnej pracowni rehabilitacyjnej, sanatorium, gabinecie fizjoterapii, klubach sportowych. Możliwe jest także prowadzenie działalności naukowej.

Jakie są rodzaje fizjoterapii?

W przeciwieństwie do medycyny, w fizjoterapii nie wyróżnia się konkretnych specjalizacji. Jednak coraz częściej fizjoterapeuci ukierunkowują się na konkretne problemy zdrowotne i kształcą się dalej w ich zakresie. Powstają też gabinety skierowane do konkretnej grupy osób.

Wyróżnia się następujące rodzaje fizjoterapii:

1. Fizjoterapia dziecięca
   Fizjoterapeuta dziecięcy świadczy swoje usługi najmłodszym pacjentom, którzy potrzebują wsparcia w rozwoju ruchowym w początkowych etapach życia. Celem fizjoterapii jest wczesne wychwycenie nieprawidłowości i ich skorygowanie, a także podjęcie działań, które mają na celu zapobieganie im w przyszłości.
2. Fizjoterapia ortopedyczna
   Fizjoterapia ortopedyczna skupia się na przywracaniu sprawności po różnego rodzaju urazach, chorobach narządu ruchu oraz przy wrodzonych i nabytych zmianach w obrębie mięśni, stawów i kości. Dzięki niej możliwy jest powrót do normalnego życia społecznego i zawodowego, zmniejszenie niepełnosprawności, a także leczenie bólu i innych dolegliwości.
3. Fizjoterapia neurologiczna
   Jest skierowana do osób z ograniczeniem sprawności ruchowej, które jest spowodowane przez schorzenia i zaburzenia neurologiczne (np. udar mózgu, stwardnienie rozsiane, uraz rdzenia kręgowego, choroba Parkinsona)
4. Fizjoterapia sportowa
   Fizjoterapia sportowa jest skierowana do osób uprawiających sport – amatorsko lub zawodowo. Działania fizjoterapeuty skoncentrowane są na przygotowaniach do wzmożonego wysiłku fizycznego, wspieraniu regeneracji, zminimalizowaniu ryzyka kontuzji, usprawnianiu po kontuzji, wspomaganiu treningu.
5. Fizjoterapia seniorów
   Fizjoterapia seniorów skierowana jest do osób starszych. Wśród tych pacjentów ograniczenie sprawności ruchowej wynika często nie tylko z obecności chorób, ale także z fizjologicznych procesów starzenia. Obecne są też objawy przewlekłe. Taka fizjoterapia ma na celu ich złagodzenie, ale również aktywizację seniorów.
6. Fizjoterapia uroginekologiczna
   Fizjoterapeuta uroginekologiczny zajmuje się nieprawidłowościami i dysfunkcjami w obrębie miednicy. Usługi skierowane są do osób zmagających się z problemami, takimi jak: nietrzymanie moczu, nietrzymanie stolca, zaburzenia mikcji, osłabienie mięśni dna miednicy, zaburzenia funkcji seksualnych. Fizjoterapeuta uroginekologiczny współpracuje również z ciężarnymi. Wspiera je w przygotowaniach do porodu, pomaga w powrocie do sprawności po połogu oraz prowadzi terapię z blizną po cesarskim cięciu.
   

Rodzaje zabiegów fizjoterapeutycznych i metody leczenia

Wyróżnia się trzy podstawowe metody stosowane w fizjoterapii:

Terapia manualna

Jest to metoda, w której fizjoterapeuta wykorzystuje techniki manualne, różnego rodzaju chwyty i pozycje ułożeniowe. Specjalista pracuje przy pomocy swoich dłoni.

Kinezyterapia

To inaczej rehabilitacja ruchowa. Łagodzenie dolegliwości i usprawnianie pacjenta odbywa się przy pomocy ćwiczeń (m.in. biernych, wspomaganych, izometrycznych, w odciążeniu) i gimnastyki ogólnokondycyjnej.

Fizykoterapia

Są to metody wykorzystujące zjawiska fizyczne – temperaturę, ultradźwięki, prąd, pole magnetyczne, promieniowanie, światło. Do fizykoterapii zalicza się m.in. laseroterapię, sonoterapię, magnetoterapię, jonoforezę, krioterapię.

Kto powinien zgłosić się do gabinetu fizjoterapeutycznego?

Wizyta u fizjoterapeuty jest wskazana osobom, które:

• zmagają się z bólami kręgosłupa,
• zmagają się z bólami układu mięśniowo-szkieletowego,
• zmagają się z ograniczeniem ruchomości stawów,
• chorują na choroby neurologiczne lub choroby układu ruchu,
• doznały urazu (skręcenie, zwichnięcie, złamanie),
• cierpią na zaburzenia związane z urazami kręgosłupa szyjnego lub rdzenia kręgowego,
• przeszły zabieg operacyjny,
• zmagają się z przeciążeniem układu ruchu,
• wracają do zdrowia po chorobie,
• uprawiają sport,
• mają stwierdzone wady postawy,
• mają stwierdzone obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe,
• zmagają się ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa i stawów,
• zmagają się z napięciowymi bólami głowy,
• pracują fizycznie lub pozostają długotrwale w jednej pozycji (np. praca siedząca).

Udać się do fizjoterapeuty może każda osoba, która odczuwa dyskomfort ze strony narządu ruchu lub chce zapobiegać schorzeniom kręgosłupa, mięśni i stawów.

W jakich schorzeniach może pomóc fizjoterapeuta?

Fizjoterapeuta pomaga pacjentom, którzy zmagają się z różnego rodzaju zaburzeniami i chorobami. Specjalista w zakresie fizjoterapii zajmuje się schorzeniami, takimi jak:

• zapalenie stawów,
• dyskopatie,
• radikulopatie,
• przepukliny krążków międzykręgowych,
• zapalenie ścięgien,
• wady postawy,
• przykurcze mięśni,
• zespoły posturalne,
• złamania osteoporotyczne,
• dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego,
• zwyrodnienie kręgosłupa,
• rwa kulszowa,
• kręcz szyi,
• rwa barkowa,
• zespoły przeciążeniowe (np. kolano skoczka, ostroga piętowa),
• porażenia nerwów,
• stan po amputacji kończyny.

Do gabinetu fizjoterapeutycznego można zgłosić się prywatnie lub w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.