Obchodzimy Światowy Dzień Pierwszej Pomocy

Pierwsza pomoc przedmedyczna to określenie na wszystkie czynności, które może podjąć każda osoba – nawet bez wykształcenia medycznego – aby pomóc poszkodowanemu w sytuacji, gdy zagrożone jest jego życie, doszło do urazu lub nagłego zachorowania. We wszystkich przypadkach ogranicza ona negatywne skutki i zwiększa szansę na wyzdrowienie. Pierwsza pomoc przedmedyczna odbywa się, zanim opiekę nad osobą poszkodowaną obejmie ratownik medyczny, pielęgniarka lub lekarz. Działania, które się na nią składają, nie są trudne. Niestety, wciąż wielu ludzi boi się ich podjęcia – głównie ze względu na niewiedzę. Dlatego właśnie powstają takie inicjatywy, jak Światowy Dzień Pierwszej Pomocy.

Dlaczego pierwsza pomoc jest tak ważna?

Na świecie niemal w każdej minucie ktoś zostaje poszkodowany. Mogą to być wypadki komunikacyjne, wypadki przy pracy, urazy spowodowane codzienną aktywnością lub nagłe zaostrzenie choroby przewlekłej. Wiele z tych sytuacji stwarza realne niebezpieczeństwo utraty życia.

Warto zdawać sobie sprawę również z tego, że w Europie każdego roku występuje nawet 400 tysięcy przypadków nagłego zatrzymania krążenia. Większość z nich ma miejsce w domu lub na ulicy – miejscach, gdzie otrzymanie natychmiastowej pomocy lekarza lub ratownika medycznego jest niemożliwe. Wiele z tych osób umiera. Europejska Rada Resuscytacji uważa, że śmiertelność można zmniejszyć nawet o 25% pod warunkiem, że więcej osób pozna zasady udzielania pierwszej pomocy i nie będzie się bało podejmować czynności ratunkowych.

Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach jest bardzo ważna, ponieważ pozwala:

• ograniczyć negatywne skutki wypadku,
• zmniejszyć śmiertelność z powodu urazów lub nagłego zachorowania,
• skrócić czas od zdarzenia do otrzymania pomocy medycznej przez poszkodowanego.

Pierwsza pomoc = zdrowie i życie. Czynności ratunkowych może podjąć się każda osoba – bez względu na wiek i wykształcenie. Wielu ludzi boi się, że nie posiada wystarczającej wiedzy i umiejętności, aby pomóc. Warto pamiętać, że lepiej zrobić cokolwiek, niż nic. Już samo wezwanie pogotowia ratunkowego jest wystarczające w pewnych sytuacjach. Osoby, które chcą nabrać większej pewności siebie, mogą zapisać się na kurs pierwszej pomocy. Ponadto wiele darmowych materiałów jest dostępnych w internecie. Świetną okazją do uzupełnienia swojej wiedzy jest właśnie Światowy Dzień Pierwszej Pomocy.

 Czy istnieje obowiązek udzielania pierwszej pomocy?

Nieudzielenie pomocy często wynika ze strachu i niewiedzy. Część osób nie podejmuje żadnych działań ratunkowych świadomie. Zdarzają się też ucieczki z miejsca zdarzenia – czego głównie dopuszczają się sprawcy wypadku. Tymczasem okazuje się, że każda minuta bez pomocy zmniejsza szanse na przeżycie aż o 10%. W ⅓ przypadków można było uniknąć śmierci, gdyby ofiara miała udrożnione drogi oddechowe.

Warto zdawać sobie sprawę, że za nieudzielenie pomocy grozi odpowiedzialność karna. Mówi o tym artykuł 162. kodeksu karnego, który brzmi:

“§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.”

Każda osoba, która jest świadkiem wypadku drogowego lub innej sytuacji zagrażającej zdrowiu lub życiu, powinna udzielić pomocy. Nie musi tego robić, jeżeli jest to dla niej niebezpieczne – wówczas nie ulega odpowiedzialności karnej.

Jak udzielić pierwszej pomocy – krok po kroku

To, jak udzielić pierwszej pomocy, zależy od rodzaju wypadku, jakiemu uległa osoba poszkodowana. Podstawowe elementy w każdym przypadku to:

• zabezpieczenie miejsca wypadku,
• ocena stanu osoby poszkodowanej,
• wezwanie pomocy,
• wykonanie czynności odpowiednich do stanu poszkodowanego (np. zatamowanie krwotoku, prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej),
• opieka nad chorym do momentu aż przejmie ją zespół ratownictwa medycznego.

Nie zawsze konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego – osoba poszkodowana może dotrzeć do szpitala samodzielnie, jeżeli pozwala na to jej stan. W razie niepewności zawsze lepiej zadzwonić pod numer 112 i postępować zgodnie z poleceniami dyspozytora medycznego.

Upewnienie się o swoim bezpieczeństwie

Podstawową zasadą przy udzielaniu pierwszej pomocy jest upewnienie się o swoim własnym bezpieczeństwie. Żaden świadek zdarzenia nie może podejść do poszkodowanego, jeżeli stwarza to jakiekolwiek zagrożenie dla jego zdrowia lub życia. W takiej sytuacji należy tylko wezwać pogotowie ratunkowe. Nieudzielenie pomocy nie będzie karalne.

Jeżeli podejście do poszkodowanego nie stanowi zagrożenia, można to zrobić. Konieczne jest jednak stworzenie bezpiecznych warunków w miejscu wypadku. Gdy to możliwe, należy przenieść ofiarę – np. na pobocze, na brzeg.

Sprawdzenie stanu poszkodowanego

W pierwszej kolejności trzeba sprawdzić reakcję poszkodowanego. Można:

• głośno zapytać “co się panu/pani stało?”
• potrząsnąć poszkodowanego za ramię.

Do osoby poszkodowanej zawsze trzeba podchodzić od przodu, aby nie spowodować gwałtownych reakcji. Jeżeli osoba jest nieprzytomna, trzeba sprawdzić jej oddech. W tym celu trzeba pochylić się nad jej twarzą, a wzrok skierować w stronę klatki piersiowej. W ten sposób można poczuć oddech na policzku, usłyszeć świst lub zaobserwować ruchy piersi charakterystyczne dla oddychania. Warto ocenić też obecność złamań lub ran.

Jak wezwać pogotowie ratunkowe?

Aby wezwać pogotowie ratunkowe, należy wybrać numer 112. Po połączeniu z dyspozytorem należy podać następujące informacje:

• miejsce zdarzenia (adres, charakterystyczne miejsca),
• rodzaj zdarzenia,
• liczbę osób poszkodowanych i ich stan,
• swoje dane (w tym numer telefonu).

Nie można rozłączyć się, dopóki dyspozytor nie wyda takiej decyzji.

Gdy poszkodowany nie oddycha

Gdy osoba poszkodowana nie oddycha, konieczne jest rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Należy uciskać klatkę piersiową na środku, obiema dłońmi, na wyprostowanych łokciach. Tempo ucisków powinno wynosić około 100–120 na minutę. Nie trzeba wykonywać oddechów ratowniczych (osoba, która się na to zdecyduje, powinna wykonywać 2 wdechy co 30 uciśnięć). Zalecane jest jednak, aby nie odstępować od nich u dzieci.

Pierwsza pomoc przedmedyczna a COVID-19

Warto pamiętać, że ze względu na pandemię COVID-19 zasady udzielania pierwszej pomocy nieco uległy zmianie. Dotyczy to głównie względów bezpieczeństwa ratownika. Przede wszystkim powinien mieć on środki ochrony osobistej – maseczkę na twarzy oraz rękawiczki jednorazowe. Ponadto:

• stan świadomości poszkodowanego należy sprawdzić wyłącznie werbalnie lub poprzez potrząśnięcie za ramię,
• ocenę oddechu należy przeprowadzić na podstawie obserwacji ruchów klatki piersiowej (nie należy pochylać się nad poszkodowanym),
• nie należy wykonywać oddechów ratowniczych,
• usta osoby poszkodowanej można przykryć maską jednorazową lub chusteczką higieniczną,
• po udzieleniu pomocy trzeba umyć ręce wodą z mydłem.

Każda osoba poszkodowana powinna być traktowana jako potencjalny nosiciel wirusa SARS-CoV-2 – podobna zasada obowiązuje w celu profilaktyki zakażeń wirusem HIV.

Czytaj również: RKO u dorosłych i dzieci - czym jest i jak ją przeprowadzić?