Suplementy dla kobiet w ciąży - jakie warto przyjmować?

Odżywianie kobiet w ciąży i matek karmiących

U kobiet w ciąży następuje wiele zmian hormonalnych i fizjologicznych, które wpływają na ilość kalorii, jakie powinny być dostarczane organizmowi przyszłej mamy. Ciąże dzielimy na trzy trymestry. W każdym z nich następują pewne zmiany metaboliczne, które wpływają na pobór energii w postaci kalorii z codziennej diety. W pierwszym trymestrze ciąży nie ma potrzeby modyfikacji puli spożywanych kalorii. Wystarczy podążać zasadami zdrowego odżywiania, regularnie badać się i szybko uzupełniać wykryte niedobory niektórych składników mineralnych. Z suplementów w pierwszym trymestrze warto rozpocząć przyjmowanie kwasu foliowego. Odpowiada on za prawidłowy rozwój łożyska oraz podział komórek. Niedobór tego związku grozi poronieniem, przedwczesnym urodzeniem oraz zwiększonym prawdopodobieństwem wad wrodzonych dziecka, szczególnie w obrębie układu nerwowego.

W drugim trymestrze ciąży następuje gwałtowny rozwój płodu, w tym rozwój umysłowy dziecka. Proces ten wymaga dostarczania kobiecie ciężarnej większej ilości kalorii o około 300-400 kcal na dzień. W związku z tym występuje wtedy zwiększone zapotrzebowanie organizmu na poszczególne składniki odżywcze, co wymaga modyfikacji dietetycznych. Ze względu na pojawiające się problemy ze strony układu pokarmowego przyszłej mamie zaleca się spożywanie dużej ilości błonnika. Całą dietę warto opierać na podstawie piramidy zdrowego żywienia.

W trzecim trymestrze następuje największy wzrost i rozwój płodu, co wymaga dostarczania jeszcze większej puli kalorii względem wartości z 1 trymestru. Przeważnie jest to około 500-600 kcal. Podobny pułap kaloryczny powinien zostać uwzględniony w kolejnym okresie po urodzeniu dziecka i rozpoczęciu karmienia piersią. W trzecim trymestrze przyszła mama znacznie przybiera na wadze. Rosnący płód uciska wtedy coraz bardziej na wewnętrzne narządy. Zaleca się stosowanie diety zróżnicowanej, ale jednocześnie lekkostrawnej, aby nie prowokować zgagi lub zaparć. Ważne jest także odpowiednie nawodnienie organizmu. Przyszła mama powinna wypijać przynajmniej 2,5 l niegazowanej wody dziennie.

Najczęstsze niedobory składników odżywczych u kobiet w ciąży

Organizm kobiety w ciąży wymaga odpowiedniej diety, która zapewni prawidłowy rozwój dziecka. Wśród najczęstszych niedoborów składników u kobiet w ciąży, wyróżnia się:

• niedobór żelaza,
• niedobór jodu,
• niedobór DHA,
• niedobór kwasu foliowego,
• niedobór witaminy D.

Nie są to oczywiście jedyne rodzaje niedoborów składników odżywczych. Mogą występować również niedostateczne ilości innych witamin i minerałów, jednakże te powyższe stanowią jedne z najpopularniejszych. Jakie są zatem konsekwencje niedoborów składników odżywczych?

Jednym z najpowszechniejszych niedoborów w ciąży jest niedobór żelaza. Bazowe zapotrzebowanie organizmu kobiety na ten składnik wynosi 18 mg na dzień. U kobiet w ciąży, zapotrzebowanie na żelazo rośnie. Co ciekawe jest to składnik, który musi podlegać równowadze, ponieważ zagrożenie dla przebiegu ciąży może stanowić zarówno niedobór żelaza, jak i jego nadmiar. Przeważnie jednak lekarze mają do czynienia z niedoborem tego składnika. Konsekwencją mogą być poronienia, ryzyko przedwczesnego porodu, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu i problemy z rozwojem układu nerwowego dziecka. Niedobory żelaza powinny być możliwie szybko redukowane poprzez dobór odpowiedniego preparatu zawierającego właściwą dawkę żelaza. Badania diagnostyczne można w tym przypadku wykonać na przykład przy pomocy stężenia ferrytyny.

Kolejnym rodzajem poważnego niedoboru, jest niedobór jodu. Składnik ten u kobiet w ciąży wpływa na rozwój umysłowy dziecka, tj. układ nerwowy, a także prawidłowe kształtowanie jego narządów wewnętrznych. Niedobór jodu w trakcie ciąży może skutkować niedoczynnością tarczycy u matki i u dziecka, ryzykiem przedwczesnego porodu, poronieniem, zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego u płodu, niedorozwojem umysłowym oraz niedosłuchem.

Niedobór witamin to poważny problem mogący rodzić wiele konsekwencji zdrowotnych u kobiet ciężarnych i ich dzieci. Jednym z takich niedoborów, jest niedobór witamin B, w tym kwasu foliowego. Składnik ten wpływa na prawidłowe ukrwienie łożyska, rozwój układu sercowo-naczyniowego u dziecka oraz układu nerwowego. Jeśli kwas foliowy jest niedoborowy, może powodować wady ośrodkowego układu nerwowego, ryzyko związane z przedwczesnym porodem lub poronieniem, wad cewy nerwowej, wady serca. 

Inne często występujące niedobory, to niedobór witaminy D oraz kwasów DHA. Witamina D bierze udział w rozwoju układu kostnego, mineralizacji i rozwoju układów. Kwas DHA natomiast wpływa na prawidłowy rozwój układu nerwowego i mózgu. Niedobory tych składników sprzyjają krzywicy, niskiej masie urodzeniowej, spowolnieniu rozwoju dziecka, zaburzeniami pracy układu nerwowego. Na te i powyższe substancje trzeba szczególnie zwracać uwagę w III trymestrze ciąży.

W celu dokładnego przebadania organizmu kobiet w ciąży należy udać się na specjalistyczne badania diagnostyczne i skorzystać z konsultacji ze specjalistami, którzy mogą pomóc dobrać dawkę poszczególnych preparatów i ocenić, które z nich są konieczne do wprowadzenia, a które składniki można uzupełnić z diety. Warto zatem skorzystać usług oferowanych przez jedną z poradni EMC: Poradnię Ginekologiczno-Położniczą EMC w Szpitalu Św. Anny w Piasecznie, w Regionalnym Centrum Zdrowia w Lubinie, bądź w Szpitalu Zdrowie w Kwidzynie.

Jakie suplementy warto stosować w ciąży?

Zarówno wśród kobiet planujących ciążę oraz tych, które aktualnie spodziewają się dziecka, suplementy diety mogą okazać się skutecznym uzupełnieniem kluczowych składników odżywczych dla utrzymania ciąży i prawidłowego rozwoju dziecka. Niezmiernie istotna jest w tym przypadku suplementacja:

• kwasu foliowego,
• omega-3, zawierającego kwasy Omega (w tym kwasy DHA),
• witaminy D,
• jodu,
• żelaza.

Wszystkie suplementy w ciąży powinny być uprzednio skonsultowane z lekarzem specjalistą i dietetykiem. Kwas foliowy przyczynia się do prawidłowego rozwoju dziecka i przebiegu ciąży. Kwasy DHA wpływają natomiast na właściwy rozwój układu nerwowego, są to tzw. wielonienasycone kwasy tłuszczowe DHA. Z punktu widzenia układu nerwowego, kluczowa jest także ponownie suplementacja kwasu foliowego, która chroni przed uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Witamina D, żelazo i jod wpływają na właściwy rozwój tkanek, wzrost dziecka i jego zdolności psycho-motoryczne. Nie bez powodu jednym z najważniejszych badań w trakcie ciąży, jest badanie USG tarczycy wraz z kontrolą stężenia hormonów tarczycy. Wpływają one na kształtowanie wielu tkanek rozwijającego się płodu. Wszystkie wymienione suplementy w ciąży, należy zażywać wedle dawek ustalonych z lekarzem prowadzącym lub po konsultacji z farmaceutą.

Jak często wykonywać badania w okresie ciąży?

Badania diagnostyczne i kontrolne w trakcie ciąży należy wykonywać ze zwiększoną częstotliwością. W ciąży następuje wiele zmian hormonalnych i metabolicznych, które wpływają na stan zapotrzebowania organizmu na poszczególne składniki odżywcze. Dlatego też, aby skutecznie kontrolować przebieg ciąży, zaleca się wykonywanie badań około 5 razy w trakcie trwania ciąży. W pierwszym trymestrze na początku ciąży należy wykonać badanie moczu oraz morfologię krwi. Między 18. a 22. tygodniem ciąży obowiązkowe jest także badanie USG, na którym lekarz ocenia, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Zasada ta głównie dotyczy badań krwi, natomiast badań ginekologicznych, powinno odbyć się około 10 w trakcie trwania trzech trymestrów ciąży. Jest to oczywiście uśredniona wartość. Dokładną regularność badań należy ustalać z lekarzem prowadzącym.